Công thức tính giá thành sản phẩm là một quy tắc quan trọng để tính toán chính xác giá thành sản phẩm. Giá thành sản phẩm là một trong những yếu tố quan trọng chi phối trực tiếp đến doanh số và lợi nhuận cũng như sự phát triển của doanh nghiệp. Việc hiểu đúng bản chất và công thức tính giá thành sản phẩm giúp doanh nghiệp kiểm soát chi phí, tối ưu hóa sản xuất và đưa ra các chiến lược kinh doanh hợp lý.
1. Các Yếu Tố Cấu Thành Giá Thành Sản Phẩm
Giá thành sản phẩm là tổng chi phí mà doanh nghiệp phải chi trả để sản xuất ra một sản phẩm hoàn chỉnh và đưa ra thị trường tiêu thụ. Yếu tố cấu thành giá thành sản phẩm được chia thành ba nhóm chính:
- Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp (NVL): Đây là chi phí cho các vật liệu, nguyên liệu và linh kiện trực tiếp sử dụng trong quá trình sản xuất sản phẩm. Ví dụ: chi phí mua sợi vải trong ngành may mặc hoặc chi phí thép, nhựa trong sản xuất cơ khí.
- Chi phí nhân công trực tiếp (NC): Là chi phí trả cho công nhân trực tiếp tham gia vào quá trình sản xuất, bao gồm tiền lương, bảo hiểm xã hội và các khoản chi phí liên quan khác. Ví dụ: tiền lương của công nhân trực tiếp sản xuất sản phẩm.
- Chi phí sản xuất chung (SPC): Là chi phí phát sinh trong quá trình sản xuất nhưng không thể phân bổ trực tiếp vào từng sản phẩm, bao gồm chi phí quản lý, chi phí bảo trì máy móc, điện, nước, khấu hao tài sản cố định, chi phí gián tiếp khác.
2. Công Thức Tính Giá Thành Sản Phẩm
Công thức tính giá thành sản phẩm bao gồm tất cả các chi phí trên để tính ra tổng chi phí sản xuất một đơn vị sản phẩm:
Giá thành sản phẩm = Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp + Chi phí nhân công trực tiếp + Chi phí sản xuất chung
Giá thành sản phẩm được phân thành 2 loại phổ biến:
- Giá thành sản phẩm theo phương pháp đơn giản (hay giá thành toàn bộ): Là tổng chi phí tất cả các yếu tố (nguyên vật liệu, nhân công, sản xuất chung) chia cho tổng số sản phẩm sản xuất được trong kỳ.
- Giá thành sản phẩm theo từng phân đoạn (theo từng công đoạn hoặc theo phương pháp phân bổ): Áp dụng trong các doanh nghiệp sản xuất phức tạp, yêu cầu tính giá thành theo từng giai đoạn hoặc công đoạn sản xuất. Mỗi công đoạn sẽ có chi phí riêng và được phân bổ vào sản phẩm cuối cùng theo tỷ lệ hợp lý.
>>> Xem thêm: Phần mềm quản lý sản xuất - tính giá thành sản phẩm chính xác và hiệu quả.
3. Các Phương Pháp Tính Giá Thành Sản Phẩm
Có một số phương pháp phổ biến để tính giá thành sản phẩm tùy thuộc vào loại hình sản xuất của doanh nghiệp:
- Phương Pháp Tính Giá Thành Theo Đơn Vị (Job Order Costing)
Áp dụng cho các doanh nghiệp sản xuất sản phẩm theo đơn đặt hàng riêng biệt. Mỗi đơn hàng sẽ có một bộ chi phí riêng và được hạch toán riêng biệt. Phương pháp này thích hợp cho các doanh nghiệp sản xuất sản phẩm đặc thù, số lượng ít, mỗi sản phẩm có yêu cầu đặc biệt.
- Phương Pháp Tính Giá Thành Theo Quy Trình (Process Costing)
Áp dụng cho các doanh nghiệp sản xuất hàng loạt, sản phẩm đồng nhất, chi phí không thể phân biệt giữa các đơn vị sản phẩm (ví dụ: ngành sản xuất hóa chất, thực phẩm chế biến sẵn). Mỗi công đoạn sẽ được tính giá thành, sau đó tổng hợp lại để tính giá thành chung cho sản phẩm cuối cùng.
- Phương Pháp Tính Giá Thành Dựa Trên Hoạt Động (Activity Based Costing - ABC)
Đây là phương pháp tính giá thành hiện đại, nhằm phân bổ chi phí gián tiếp (như chi phí quản lý, chi phí khấu hao máy móc) vào các hoạt động cụ thể, giúp xác định chính xác chi phí liên quan đến từng sản phẩm hoặc dịch vụ.
Công thức tính giá thành sản phẩm là một yếu tố cơ bản nhưng vô cùng quan trọng trong kế toán sản xuất. Hiểu đúng về giá thành giúp doanh nghiệp kiểm soát chi phí, đưa ra các quyết định hợp lý về sản xuất, định giá sản phẩm và quản lý tài chính hiệu quả.
>>> Bán thành phẩm là gì? Bút toán hạch toán liên quan đến bán thành phẩm
